Mydła specjalne
Mydła specjalne to te, które ze względu na postać i skład mogą być traktowane jako specyficzne produkty mające szczególne znaczenie lub zastosowanie w określonych dziedzinach.
■ Przykładem mydła specjalnego jest mydło glicerynowe. Jest ono twarde, o dużej przejrzystości. Osnowę przy produkcji tego typu mydeł stanowi olej kokosowy, łój, olej rycynowy. W procesie zmydlania osnowy dodaje się alkoholu etylowego, a po zmydleniu — gliceryny i 50-procentowego roztworu cukru, następnie barwników i olejków zapachowych. Mydła glicerynowe charakteryzują się łagodnym działaniem, dlatego wytwarza się je z przeznaczeniem dla dzieci i niemowląt (w tej wersji nie powinny być barwione). Mydła glicerynowe można również klasyfikować jako mydła toaletowe.
■ Do mydeł specjalnych należy zaliczyć mydła włókiennicze, przeznaczone do prania tkanin w przemyśle włókienniczym. Osnowę dla tych mydeł stanowią tłuszcze miękkie, tworzące mydła łatwo wypłukiwalne w niskich temperaturach, bez kalafonii i składników wysokonienasyconych. Odmianą mydła włókienniczego jest mydło marsylskie, zwane weneckim lub kastylskim. Jest to mydło sodowe, twarde, otrzymywane przez zmydlenie oleju oliwkowego, ewentualnie z dodatkiem oleju kokosowego. Charakteryzuje się dużą czystością, małą zawartością alkaliów, jasnożółtą lub zieloną barwą. Mydła zastępujące marsylskie można wyrabiać z oleju arachidowego i oleiny (mieszaniny ciekłych kwasów tłuszczowych, zawierających głównie kwas olejowy).
■ Płatki i nitki mydlane otrzymuje się z mydła sodowego lub sodowo-potasowego. Nie zawierają syntetycznych środków powierzchniowo czynnych. Osnowa do ich produkcji zawiera ok. 50% tłuszczu kokosowego i ok. 50% innych tłuszczów roślinnych, zwykle utwardzonych, lecz o niskiej temperaturze topnienia. Produkty te cechuje łatwa rozpuszczalność w wodzie oraz odporność na wytrącanie się osadów w wodzie średnio twardej. Do płatków i nitek mydlanych można dodawać środków zapachowych. Płatki i nitki mydlane są białe lub jasnokremowe, stosuje się je do prania delikatnych tkanin lnianych, bawełnianych i z jedwabiu sztucznego. Mimo powszechności detergentowych proszków do prania, na rynku są dostępne płatki mydlane, np. Persavon, oraz nitki mydlane, np. Bambino.
■ Do mydeł specjalnych należy zaliczyć także mydła do prania w proszku (mydlane proszki do prania). Właściwości i przeznaczenie tych proszków jest zbliżone do płatków i nitek mydlanych. Oprócz mydła mogą zawierać środki zmiękczające wodę oraz dodatek syntetycznych środków piorących. Niektóre proszki mydlane, przeznaczone do prania białej bielizny, mogą zawierać także wybielacze chemiczne. Obecnie, ze względu na rozpowszechnienie detergentowych proszków do prania, produkcja proszków mydlanych zanika. Mimo to mydło, choć w niewielkich ilościach, pozostaje składnikiem detergentowych proszków do prania.
■ Mydła maziste (szare) są typowym przykładem mydeł specjalnych, określanych jako mydła techniczne. Nie są one wykorzystywane jako środki do mycia i prania. Mydła maziste są mydłami potasowymi lub potasowo-sodowymi otrzymywanymi z gorszych surowców tłuszczowych. W Polsce wytwarza się je na ogół w dwóch rodzajach:
— mydło techniczne szare 65-procentowe (zawiera 65% kwasów tłuszczowych), wytwarzane z oleju talowego; jest to gęsta, mazista, jednorodna masa o barwie ciemnożółtej do brązowej, charakterystycznym zapachu i dużej zdolności do pienienia się,
— mydło techniczne szare 40-procentowe (zawiera 40% kwasów tłuszczowych), wyrabiane z olejów: lnianego, rzepakowego, słonecznikowego, sezamowego, tłuszczów rybich i tranów oraz tłuszczów zwierzęcych; ma konsystencję gęstą, mazistą, nieciągliwą, barwę od żółtej do brunatnej lub brunatnozielonej, zapach swoisty, lecz nie przykry.
Wytwarza się również mydła maziste wypełniane kaolinem, talkiem, szkłem wodnym, krochmalem. Mydła maziste stosuje się w technice malarskiej, w farmacji, w ogrodnictwie i sadownictwie oraz do celów gospodarczych.
■ Do mydeł specjalnych należy zaliczyć również mydła płynne. Są to mydła potasowe rozcieńczone wodą, ewentualnie z dodatkiem alkoholu etylowego. Osnowę do produkcji tych mydeł stanowią: olej kokosowy lub oleje roślinne typu słonecznikowego bądź oliwkowego.
■ Istnieje wiele produktów utworzonych na podstawie mydeł, które można zaliczyć do mydeł specjalnych. Do produktów tych należą m.in.:
— mydło marynarskie, mające zdolność pienienia się w morskiej wodzie,
— proszek do lin, będący mydłem w proszku,
— pasty do usuwania z rąk substancji silnie brudzących,
— wiórki mydlane i inne.
Oprócz mydeł sodowych i potasowych wytwarza się także mydła metaliczne, które są solami kwasów tłuszczowych, przeważnie kwasu stearynowego, i metali takich jak: glin, wapń, cynk, kobalt, miedź, ołów i mangan. Mydła te są ciałami stałymi nierozpuszczalnymi w wodzie i nie zwilżalnymi przez wodę. Służą one jako dodatki do olejów, smarów, do impregnacji tkanin, do wyrobu napalmu, pudrów kosmetycznych, w przemyśle farb i lakierów oraz w przemyśle gumowym.